Μια από τις πιο συνηθισμένες φράσεις που χρησιμοποιούν οι ιδιοκτήτες, για να περιγράψουν την εικόνα ενός σκύλου σε κατάσταση στρες όταν ο ιδιοκτήτης φεύγει από το σπίτι - ή απλά φεύγει από το δωμάτιο - είναι το άγχος αποχωρισμού στο σκύλο. Μπορούμε να ορίσουμε το άγχος αποχωρισμού, ως μια προβληματική συμπεριφορά του σκύλου που περιλαμβάνει εκδηλώσεις, όπως έντονη σιελόρροια, επίμονο γάβγισμα, ήχους παραπόνων, καταστροφή αντικειμένων στο σπίτι, ξύσιμο ποδιών σε τοίχους, πόρτες και δάπεδα και προσπάθεια διαφυγής από το crate ή το δωμάτιο.
Προσποίηση ή πραγματικό άγχος αποχωρισμού στο σκύλο
Υπάρχει το πραγματικό άγχος αποχωρισμού και υπάρχει και το προσποιούμενο, στο οποίο η συμπεριφορά του σκύλου φαίνεται να μοιάζει με άγχος αποχωρισμού, αλλά στην πραγματικότητα είναι μια συμπεριφορά που ήδη έχει μάθει και εκδηλώνει.
Το προσποιούμενο άγχος αποχωρισμού εκδηλώνεται συχνά όταν ο σκύλος δεν έχει μάθει την πειθαρχία και δεν έχει, συνεπώς, αυτοέλεγχο. Το πραγματικό άγχος αποχωρισμού, από την άλλη πλευρά, κάνει τον σκύλο να βιώνει έντονο στρες κατά τη διάρκεια της απουσίας του ιδιοκτήτη του.
Στο προσποιούμενο άγχος αποχωρισμού, ο σκύλος γνωρίζει ότι θα τραβήξει την προσοχή αν εκδηλώσει αυτή τη συμπεριφορά. Για ορισμένα σκυλιά, ακόμη και η προφορική επίπληξη σε μια τέτοια συμπεριφορά, τους προσφέρει ικανοποίηση, επειδή νιώθουν ότι κάνουν αισθητή την παρουσία τους και ο ιδιοκτήτης τους δίνει προσοχή.
Ακόμα, λοιπόν, και αυτού του τύπου η «αρνητική» προσοχή μπορεί να αποτελεί ανταμοιβή σε πολλές περιπτώσεις για το σκύλο, εάν ο ιδιοκτήτης δεν αντιλαμβάνεται ότι ορισμένες ανάγκες του σκύλου του δεν ικανοποιούνται. Σε αυτές τις περιπτώσεις, δεν υφίσταται τόσο η περίπτωση του άγχους αποχωρισμού, όσο η εκδήλωση διαταραχών συμπεριφοράς.
Το προσποιούμενο άγχος αποχωρισμού μπορεί να ξεπεραστεί αρκετά εύκολα με μια σταδιακή προσέγγιση, αυξάνοντας σιγά σιγά τον χρόνο που ο σκύλος είναι μέσα στο crate —είτε είστε στο σπίτι, είτε είστε εκτός — με συνεχή εκπαίδευση υπακοής, επαρκή σωματική άσκηση και πειθαρχία.
Οι σοβαρές περιπτώσεις πραγματικού άγχους αποχωρισμού αποτελούν μια πρόκληση και απαιτούν σωστή διαχείριση.
Αιτίες του άγχους αποχωρισμού στο σκύλο
Το άγχος αποχωρισμού συχνά ενθαρρύνεται από τους ιδιοκτήτες σκύλων, εν αγνοία τους. Κάνουμε μεγάλη φασαρία όταν φεύγουμε ή επιστρέφουμε στο σπίτι, και με αυτό τον τρόπο ανταμείβουμε έμμεσα την ανησυχία του σκύλου μας εξαιτίας της απουσίας μας, προκαλώντας του ακόμη περισσότερο άγχος κάθε φορά που φεύγουμε.
Μας αρέσει να είναι μαζί μας ο σκύλος μας, και μάλιστα όταν είναι κουτάβι τον πηγαίνουμε παντού για να κοινωνικοποιηθεί. Έπειτα, θα χρειαστεί να τον αφήσουμε και μόνο του, αλλά ο σκύλος μας θα φτάσει σε μια ηλικία που όχι μόνο θα θέλει, αλλά θα νιώθει και την ανάγκη να είναι μαζί μας—καθώς, εμείς είμαστε η οικογένειά του και αισθάνεται εμπιστοσύνη και ασφάλεια μαζί μας.
Μια αλλαγή στη ρουτίνα του σκύλου μας μπορεί να πυροδοτήσει εκδηλώσεις του άγχους αποχωρισμού, ωστόσο η καταστροφική συμπεριφορά και το στρες μπορεί επίσης να δημιουργηθούν από την πλήξη και την έλλειψη άσκησης. Τα Terrier έχουν στη φύση τους το χαρακτηριστικό να σκάβουν, τα Retriever να μεταφέρουν και οι φυλές φύλακες να προστατεύουν. Έτσι, σε ορισμένες περιπτώσεις, κρατάμε τα κατοικίδιά μας πίσω από τα ένστικτα και τις ορμές τους, αντί να τα καλλιεργούμε.
Μια καλή αρχή για τη διόρθωση αυτών των προβλημάτων είναι να ακολουθήσουμε τον εξής άξονα: «άσκηση, πειθαρχία και μόνο μετά από αυτά, χάδια». Πρέπει να δημιουργήσουμε μια ισορροπία ανάμεσα στην υπομονή, την υπακοή και την εμπιστοσύνη στον σκύλο μας.
Στόχος είναι να καλλιεργήσουμε στο σκύλο μας μια συμπεριφορά που να αντικατοπτρίζει την αρμονική συνεργασία που έχουμε αναπτύξει μαζί του. Θα πρέπει να έχει αρκετή εμπιστοσύνη τόσο στον εαυτό του, όσο και σε εμάς και τις «ηγετικές» μας ικανότητες. Με αυτόν τον τρόπο, μπορεί να έχει αυτοπεποίθηση σε καταστάσεις, όπως το να μείνει μόνος του, γιατί αντιλαμβάνεται ότι θα του προσφέρουμε πάντα την καθοδήγηση που χρειάζεται. Μας εμπιστεύεται και ξέρει ότι θα γυρίσουμε σπίτι.
Πώς να αποτρέψουμε την εμφάνιση άγχους αποχωρισμού στο σκύλο
Οι κτηνίατροι μπορεί να συνταγογραφήσουν φάρμακα, τα οποία ηρεμούν λίγο το σκύλο, αλλά δεν αποτελούν θεραπεία. Τα φάρμακα λειτουργούν μόνο υποστηρικτικά, για να βοηθήσουν τον ιδιοκτήτη στην αποκατάσταση του σκύλου, αλλά είναι μόνο μια προσωρινή λύση για το υποκείμενο πρόβλημα. Το σημαντικό είναι να αντιμετωπιστεί το υποκείμενο πρόβλημα, δηλαδή η βασική αιτία που πυροδοτεί αυτή την κατάσταση.
Στην πραγματικότητα, όλα ξεκινούν από τη στιγμή που θα πάρουμε για πρώτη φορά το κουτάβι μας στο σπίτι. Πολύ συχνά, ένα κουτάβι που υιοθετήθηκε αρχίζει να κλαίει όταν μένει μόνο του. Αυτή είναι μια μεγάλη αλλαγή για το κουτάβι, που δεν είναι πλέον με τα αδερφάκια του, με τα οποία γεννήθηκε μαζί. Όταν κλαίει, πάμε και το παίρνουμε αγκαλιά, δείχνοντας συμπάθεια — άρα το κλάμα του ανταμείβεται. Αργότερα, αν κλαίει σε ένα crate και το αφήσουμε να βγει, ανταμείβεται πάλι για το κλάμα του. Επιβραβεύουμε μόνο την επιθυμητή συμπεριφορά.
Από την αρχή, πρέπει να μάθουμε στο κουτάβι μας να είναι ήσυχο και να ηρεμεί για όλο και μεγαλύτερες χρονικές περιόδους. Πρέπει να του διδάξουμε την υπομονή και την ηρεμία, και να το ανταμείψουμε γι’ αυτό. Όταν είναι έξω μαζί μας, δεν πρέπει να προσπαθούμε να αλληλεπιδρούμε συνεχώς μαζί του. Το αφήνουμε να μάθει να διασκεδάζει με τα παιχνίδια του.
Μαθαίνουμε στο κουτάβι μας να δέχεται το crate. Του επιτρέπουμε να εξερευνήσει υπό την επίβλεψη μας και να μάθει τα όρια του περιβάλλοντός του. Να αποκτήσει το αίσθημα του σεβασμού για αυτό το περιβάλλον και για τους ανθρώπους που βρίσκονται σε αυτό. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να είμαστε συνεπής σε όλα τα πράγματα που κάνουμε, και αυτό περιλαμβάνει και όλους όσους από την οικογένεια αλληλεπιδρούν με τον σκύλο μας.
Η σημασία της εκπαίδευσης υπακοής και της πειθαρχίας
Μεγάλο μέρος της διαχείρισης του άγχους αποχωρισμού προέρχεται από την εκπαίδευση υπακοής και την πειθαρχία. Αυτή η προσέγγιση επιτρέπει στον σκύλο μας να γνωρίζει τι περιμένουμε από αυτόν, βοηθώντας ώστε η καλή του συμπεριφορά να γίνει συνήθεια. Αισθάνεται άσχημα και ότι είναι λάθος η εκδήλωση μιας ανεπιθύμητης συμπεριφοράς, ακόμα και χωρίς να του το υποδείξουμε. Αυτό είναι που πρέπει να αξιοποιήσουμε.
Αφιερώνουμε χρόνο στην εκπαίδευση —όχι μόνο μαθήματα μία φορά την εβδομάδα— αλλά συχνά και με συνέπεια. Δείχνουμε στον σκύλο μας τι θέλουμε από αυτόν μέσα και γύρω από το σπίτι και κατά τη διάρκεια της καθημερινής ρουτίνας. Δύο λεπτά εδώ, πέντε λεπτά εκεί. Όχι απλώς να πηγαίνουμε μια βόλτα, αλλά να τον εκπαιδεύουμε να κάθεται στο πεζοδρόμιο, να κάθεται όταν συναντάμε άλλους ανθρώπους και σκύλους.
Εκπαιδεύουμε τον σκύλο μας να κάθεται στην πόρτα, να ξαπλώνει και να μένει στο σημείο που του υποδείξαμε, όσο εμείς μετακινούμαστε από το οπτικό του πεδίο και δε μας βλέπει, για όλο και αυξανόμενες χρονικές περιόδους στο σπίτι μας. Εκπαιδεύουμε τον σκύλο μας να κάθεται και να περιμένει να τον χαιρετήσουν οι επισκέπτες, να κάνει πίσω όταν πηγαίνουμε στο ψυγείο και να πηγαίνει στην τουαλέτα την κατάλληλη στιγμή. Γενικά, θα πρέπει να εκπαιδεύσουμε τον σκύλο μας με μικρά βήματα σταδιακά, ώστε να αποκτήσει σεβασμό και να έχει εμπιστοσύνη στον εαυτό του.
Η συμμόρφωση ξεκινά με το να γνωρίζει ο σκύλος μας τι περιμένουμε από αυτόν. Εμείς και τα άλλα μέλη της οικογένειάς μας είμαστε οι «ηγέτες της αγέλης» και πρέπει να μας αντιλαμβάνεται ο σκύλος μας ως ηγέτες, αλλά όχι ως δικτάτορες. Για παράδειγμα, αν ο σκύλος μας πλησιάσει κοντά μας και μας σκουντήσει το χέρι ή μας χτυπήσει με το πόδι του, θεωρούμε ότι αυτό είναι χαριτωμένο και τον χαϊδεύουμε. Αυτό ύστερα γίνεται συνήθεια και έτσι ο σκύλος μας σκέφτεται «Έχω τον έλεγχο και μπορώ να σας πω τι να κάνετε». Στη συνέχεια, όταν δεν μπορεί να το καταφέρει αυτό, αγχώνεται.
Εκπαίδευση σε crate για την αποφυγή του άγχους αποχωρισμού
Όταν είμαστε σπίτι, εξοικειώνουμε τον σκύλο μας με το να βρίσκεται στο crate. Ξεκινάμε με μικρά χρονικά διαστήματα και στη συνέχεια αυξάνουμε σταδιακά τον χρόνο που βρίσκεται σε αυτό. Τον ταΐζουμε μέσα στο crate, τον αφήνουμε να έχει το αγαπημένο του κόκκαλο/παιχνίδι για να χρησιμοποιηθεί ως στοιχείο αποφόρτισης από το άγχος, όσο είναι εκεί μέσα.
Μερικά παιχνίδια έχουν σχεδιαστεί για να διασκεδάζουν ή να απασχολούν τον σκύλο μας όταν λείπουμε. Συστήνεται καλύτερα η χρήση τέτοιων διαδραστικών παιχνιδιών μόνο όταν είμαστε παρόντες. Είναι καλή επιλογή, επειδή διεγείρουν το μυαλό του σκύλου μας, καθώς εκείνος προσπαθεί να αφαιρέσει τις λιχουδιές από το παιχνίδι, και η διαδικασία αυτή στη συνέχεια τον ηρεμεί και τον χαλαρώνει.
Δεν βάζουμε νερό στο crate – καθώς, μπορεί να γίνει πολύ ακατάστατο! Το κλουβί πρέπει να είναι το ασφαλές καταφύγιο του σκύλου μας, ένα μέρος που νιώθει ασφάλεια και απολαμβάνει να περνάει χρόνο εκεί. Θα πρέπει να είναι αρκετά μεγάλο, ώστε να μπορεί να στέκεται όρθιος χωρίς το κεφάλι του να αγγίζει την κορυφή και θα πρέπει να μπορεί να γυρίζει και να ξαπλώνει εύκολα σε αυτό.
Αν γαβγίζει στο crate, αναζητάμε τρόπους για να το περιορίσουμε. Είναι καλό να τον εκπαιδεύσουμε να είναι ήσυχος και να διακόπτουμε το γάβγισμά του, ώστε να μάθει ότι δεν υπάρχει ανταμοιβή γι’ αυτή τη συμπεριφορά.
Όταν τον αφήνουμε, το κάνουμε ήσυχα και χωρίς να δίνουμε ενδείξεις που μας προδίδουν. Δεν λέμε τίποτα. Αποχωρούμε από το σπίτι ήσυχα στο πλαίσιο της καθημερινής μας ρουτίνας, παίρνουμε τα κλειδιά του αυτοκινήτου, ανοίγουμε τις γκαραζόπορτες και βάζουμε μπροστά το αυτοκίνητο. Στη συνέχεια, όταν επιστρέψουμε σπίτι, το κάνουμε χωρίς να δώσουμε σημασία στο σκύλο μας. Κάνουμε ό,τι κάνουμε πάντα όταν φεύγουμε — παίζουμε και ρόλους αν μας βοηθάει. Επιστρέφουμε ξανά στο σπίτι μας και δεν δίνουμε σημασία στον σκύλο μας. Περπατάμε δίπλα του, τον χαιρετάμε και του χαμογελάμε αν είναι ήσυχος, αλλά αν χτυπά το crate, τον αγνοούμε και φεύγουμε.
Επιστρέφουμε και περιμένουμε μέχρι να ησυχάσει και μετά του λέμε να μείνει στο crate, καθώς ανοίγουμε την πόρτα. Δεν πρέπει να βγει ξεσπώντας σε έντονες εκδηλώσεις. Εάν αισθανόμαστε ότι μια ενέργεια, όπως το να φορέσουμε ένα συγκεκριμένο ζευγάρι παπούτσια, να σηκώσουμε τα κλειδιά του αυτοκινήτου μας, να πάμε σε μια συγκεκριμένη πόρτα, πυροδοτεί το άγχος αποχωρισμού, τότε κάνουμε αυτήν την ενέργεια και δεν φεύγουμε. Εξοικειώνουμε το σκύλο μας σε τέτοιο βαθμό με αυτή την πράξη, μέχρι να φτάσει σε σημείο να την αποδέχεται.
Τοποθετούμε ένα crate στο πιο πολυσύχναστο δωμάτιο του σπιτιού. Ο στόχος είναι ο σκύλος μας να αποδεχτεί όλες τις κανονικές καθημερινές ενέργειες, θορύβους και συμβάντα μέσα στο σπίτι μας. Ο σκύλος μας πρέπει να συνειδητοποιήσει ότι δεν είναι απαραίτητο να εμπλέκεται σε όλα, επειδή εμείς είμαστε ο υπεύθυνος γι’ αυτά.
Μπορούμε πάντα να έχουμε περισσότερα από ένα crate αν, για παράδειγμα, θέλουμε ο μικρός μας φίλος να κοιμάται στην κρεβατοκάμαρα δίπλα στο κρεβάτι μας. Το να καλύπτουμε το crate με ένα σεντόνι όταν φεύγουμε δίνει την αίσθηση ενός καταφύγιου και μπορεί να αρέσει καλύτερα έτσι στο σκύλο μας.
Οι περισσότεροι σκύλοι απολαμβάνουν τη μουσική και την τηλεόραση, επομένως αν τους αρέσει θα μπορούσαμε να αφήνουμε κάτι ανοιχτό. Έτσι, υπάρχει ένας οικείος ήχος και θέαμα για εκείνους, παρέχοντάς τους μια αίσθηση ασφάλειας.
Αλλάζουμε τη ρουτίνα μας
Είναι πιθανό ο σκύλος μας να αναγνωρίζει μια σειρά από ενέργειες, πρέπει να είμαστε έξυπνοι. Το να αλλάξουμε τις συνήθειες του σκύλου μας συχνά σημαίνει να αλλάξουμε τις δικές μας και αυτό μπορεί να είναι δύσκολο—είμαστε πλάσματα της συνήθειας—ωστόσο, θα πρέπει να αλλάξουμε κάποια πράγματα στη ρουτίνα μας.
Χρησιμοποιούμε διαφορετική πόρτα, βάζουμε το παλτό και την τσάντα μας σε διαφορετικά σημεία. Κάνουμε αλλαγές για να δημιουργήσουμε μια διαφορετική εικόνα. Εάν παρακολουθούμε τηλεόραση ή εργαζόμαστε στον υπολογιστή και ο σκύλος μας σηκώνεται κάθε φορά που σηκωνόμαστε, απλώς σηκωνόμαστε και καθόμαστε ξανά.
Ο σκύλος μας δεν χρειάζεται να μας ακολουθεί παντού. Ναι, μπορεί να παρακολουθήσει, αλλά θα πρέπει να μπορεί και να περιμένει μέχρι να αναζητήσουμε εμείς τη συντροφιά του. Αυτές οι μικρές αλλαγές θα βοηθήσουν να εκπαιδεύσουμε τον σκύλο μας να έχει την αυτοπεποίθηση που χρειάζεται, ώστε να μπορέσει να διαχειριστεί και το να μένει μόνος.
Το άγχος αποχωρισμού μπορεί να ξεπεραστεί, σε ορισμένους σκύλους αντιμετωπίζεται και υποχωρεί αρκετά γρήγορα, ενώ σε άλλους χρειάζεται χρόνος, υπομονή και συνέπεια.
Άσκηση, υπακοή και εκπαίδευση στον τρόπο ζωής και την καθημερινότητα. Ηγεσία, κανόνες, όρια και περιορισμοί. Όλα αυτά είναι απαραίτητα για έναν ισορροπημένο σκύλο. Η συνέπεια από εμάς και από κάθε μέλος της οικογένειας θα είναι, επίσης, ζωτικής σημασίας για να χτίσει την εμπιστοσύνη του σκύλου μας, τόσο σε εμάς ως «αρχηγό της αγέλης του», όσο και στον εαυτό του.
Πηγή: www.cesarsway.co
Οι γάτες είναι πλάσματα της συνήθειας και συχνά στρεσάρονται με τις αλλαγές στο περιβάλλον τους. Τέτοιες αλλαγές είναι οι επισκέπτες, τα ταξίδια, οι επισκέψεις σε κτηνιατρεία και άλλα ασυνήθιστα περιστατικά στη ζωή τους. Υπάρχει τρόπος να βοηθήσουμε τη γάτα μας να ηρεμήσει και να χαλαρώσει, αλλά μπορεί να χρειαστεί χρόνος
Σε πολλές γάτες δεν αρέσει να τις κρατάνε ή να τις αγκαλιάζουν όταν είναι στρεσαρισμένες. Οι άνθρωποι, από την άλλη πλευρά, τείνουν να αγαπούν τη σωματική επαφή όταν αισθάνονται άγχος. Ωστόσο, θα χρειαστεί να κυριαρχήσουμε σε αυτό το ένστικτο όταν έχουμε να κάνουμε με μια αγχωμένη γάτα, διαφορετικά μπορεί να χειροτερέψουμε την κατάσταση.
Μένουμε κοντά στη γάτα μας όταν προσπαθούμε να την ηρεμήσουμε. Μιλάμε χαλαρά ή τραγουδάμε ένα νανούρισμα. Την χαϊδεύουμε αν φαίνεται ότι το θέλει, αλλά δεν την αρπάζουμε ούτε την αγκαλιάζουμε. Αν έρθει κοντά μας και σκαρφαλώσει από μόνη της στην αγκαλιά μας, της επιτρέπουμε να πλησιάσει όσο θέλει και την αφήνουμε να έχει τον έλεγχο.
Εάν η γάτα μας βιώνει άγχος και είναι αναστατωμένη, βεβαιωνόμαστε ότι έχει ένα μέρος να πάει που είναι άνετο και ασφαλές. Εάν είμαστε σπίτι, η κορυφή ενός ψηλού ονυχοδρόμιου είναι ένα εξαιρετικό σημείο. Στις γάτες αρέσει να είναι ψηλά , ειδικά όταν νιώθουν άγχος ή δυσφορία.
Μπορεί να είναι χρήσιμο σε ορισμένες γάτες να τις περιορίζουν σε ένα «ασφαλές δωμάτιο» όταν αντιμετωπίζουν πιο χρόνιες μορφές στρες. Μπορούμε να δημιουργήσουμε έναν ευχάριστο, ήρεμο χώρο όπου θα είναι διαθέσιμα η τροφή και το νερό της γάτας μας, η τουαλέτα της, το κρεβάτι, το ονυχοδρόμιο και τα παιχνίδια της. Μπορούμε ακόμη να παίξουμε κάποια χαλαρωτική κλασική μουσική, η οποία έχει αποδειχθεί ότι ηρεμεί πολλές γάτες.
Οι γάτες απελευθερώνονται από τις αγχωτικές καταστάσεις σημαδεύοντας την περιοχή τους με μυρωδιές από τους αρωματικούς αδένες τους. Το κάνουν αυτό ξύνοντας πράγματα και τρίβοντας τα πρόσωπά τους πάνω τους. Εάν έχουμε να κάνουμε με μια αγχωμένη γάτα, ειδικά μια γάτα που προσαρμόζεται σε μια μετακόμιση ή ένα νέο κατοικίδιο ή άτομο στο σπίτι, πρέπει να έχουμε ένα ονυχοδρόμιο σε εμφανές σημείο του σπιτιού που η γάτα μας μπορεί να σημαδέψει για να νιώσει καλύτερα.
Εάν ταξιδεύουμε, φέρνουμε ένα παιχνίδι ή άλλο αντικείμενο από το σπίτι που έχει το άρωμα της γάτας μας από μια εποχή που δεν ήταν αγχωμένη ή στεναχωρημένη. Η έκθεση στις δικές της ήρεμες μυρωδιές μπορεί να τη βοηθήσει να νιώσει καλύτερα.
Αυτό δεν θα λειτουργήσει εάν βρισκόμαστε στη μέση μιας οξείας στρεσογόνας κατάστασης, αλλά εάν έχουμε να κάνουμε με ένα γατάκι που εμφανίζει σημάδια χρόνιου στρες, το διαδραστικό παιχνίδι με ένα παιχνίδι με ραβδί τακτικά μπορεί να βοηθήσει τη γάτα μας να ξεθυμάνει.
Το διαδραστικό παιχνίδι επιτρέπει στις γάτες να συμπεριφέρονται σαν τα αρπακτικά που είναι, και αυτό είναι καταπραϋντικό για αυτές. Βοηθά επίσης εμάς και τη γάτα μας να δεθούμε περισσότερο, κάτι που είναι άλλο ένα πράγμα που ανακουφίζει από το άγχος και τους δύο μας.
Υπάρχουν ειδικά προϊόντα που έχουν κατασκευαστεί για να μιμούνται τις ηρεμιστικές φερομόνες που έχουν οι γάτες στους αρωματικούς αδένες του προσώπου τους. Η χρήση τους μπορεί να βοηθήσει γάτες με οξύ και χρόνιο στρες. Για παράδειγμα, μπορούμε να ψεκάσουμε τον μεταφορέα της γάτας μας πριν τη βάλουμε μέσα για να τη μεταφέρουμε στον κτηνίατρο.
Πηγή: www.cathealth.com
